شریعت حضرت عیسی پس از نزول

حضرت عیسی‌علیه السلام بعد از نزول به چه شریعتی عمل می‌کند؟

از برخی روایات استفاده می‌شود که حضرت عیسی‌علیه السلام بعد از فرود آمدن از آسمان، به شریعت اسلام عمل می‌کند نه به شریعت خود.
سمره از رسول خداصلی الله علیه وآله نقل کرده که فرمود: «عیسی بن مریم در حالی که تصدیق کننده به محمّدصلی الله علیه وآله و بر ملت او است نزول می‌کند، آن گاه دجال را به قتل می‌رساند...».¹
ابن حبّان در صحیح خود از ابوهریره نقل کرده که گفت: از رسول خداصلی الله علیه وآله شنیدم که می‌فرمود: «... و هنگامی که سر از رکوع برمی‌دارد «سمع اللَّه لمن حمده» می‌گوید...».²

1) مسند احمد، ج 5، ص 13 ؛ المعجم الکبیر، ج 7، ص 221.

2) صحیح ابن حبّان، ج 5، ص 223.

وظایف حضرت عیسی(ع) پس از نزول

وظایف حضرت عیسی‌علیه السلام بعد از نزول از آسمان چیست؟

ابوهریره در حدیثی از رسول خداصلی الله علیه وآله نقل می‌کند که فرمود: «... او از آسمان فرود می‌آید... با مردم به جهت دعوت به اسلام، جنگ خواهد کرد، صلیب را خرد کرده و خوک را می‌کشد و جزیه وضع می‌کند. خداوند در عصر او همه ملت‌ها به جز اسلام را نابود می‌گرداند و مسیح دجال را نیز به هلاکت می‌رساند. در روی زمین چهل سال درنگ می‌کند و بعد از وفات، مسلمانان بر او نماز می‌گزارند».¹
ممکن است که مقصود از کشتن خوک، کنایه از تحریم خوردن آن بر مسیحیان آن عصر باشد. و مقصود از وضع جزیه، کنایه از ابطال جمیع ادیان است.²

1) سنن ابی‌داوود، ج 2، ص 319، ح 4324 ؛ کنزالعمال، ج 14، ص 333، ح 38843.
2) المسیح المنتظر و نهایة العالم، ص 240.

اعجاز در پیروزی امام زمان (عج) بر مخالفانش (2)

آیا پیروزی حضرت مهدی‌علیه السلام بر مخالفان و گسترش حکومتش همراه با اعجاز است؟ (بخش دوم)

3- با ردّ دو احتمال پیشین به این نتیجه می‌رسیم که نصرت حضرت به طور طبیعی و عادی خواهد بود، گر چه این نصرت همراه با تأییدات جزئی و خاصّی از جانب خداوند است، زیرا همان گونه که می‌دانیم بشر در عصر ظهور مورد ظلم و ستم فراوان است، و از طرفی از حیث فرهنگی و رشد عقلانی، عموم بشر به بالاترین سطح خود رسیده است، و لذا به دنبال چنین رهبری الهی می‌گردد که با لبیک به دعوتش از او پیروی نماید. هرگز ابرقدرت‌ها با همه امکاناتی که دارند نمی‌توانند در مقابل اراده ملت‌ها بایستند. اگر مردم همگی یکپارچه و یک صدا فریاد برآورند، دشمنانشان به زانو در خواهند آمد. مگر نبود که در صدر اسلام چگونه مردم فوج فوج داخل اسلام شده و دعوت پیامبر را پذیرفتند؟ در عصر ظهور نیز هنگامی که مردم دنیا از وسایل ارتباط جمعی خبر قیام مصلحی جهانی را بشنوند به او گرویده و از او حمایت خواهند کرد، و کسی نمی‌تواند در صورت اقبال مردم با اراده آنها مقابله کند. گر چه هر کجا که مانعی خاص پیدا شده خداوند متعال به کمک او آمده و از حضرت حمایت خواهد نمود.

اعجاز در پیروزی امام زمان(عج) بر مخالفانش (1)

آیا پیروزی حضرت مهدی‌علیه السلام بر مخالفان و گسترش حکومتش همراه با اعجاز است؟ (بخش اول)

در مورد سؤال فوق سه احتمال وجود دارد:

1 - اینکه نصرت حضرت و پیاده کردن حکومت جهانی تماماً با اعجاز و قدرت خارق‌العاده الهی باشد. ولی این احتمال از جهاتی قابل مناقشه است:

الف. اگر اعجاز راه صحیحی برای دعوت الهی بود، حضرت می‌توانست در خلال غیبت صغرا از آن برای سیطره بر عالم استفاده کند.

ب. با اعجاز احتیاج به تعداد زیادی از اصحاب نیست.

ج. مطابق برخی روایات بین حضرت و مخالفینش جنگ و خونریزی شدیدی در خواهد گرفت، و در صورت اعجاز تام، احتیاج به این کارها نیست.

2 - اینکه خداوند متعال اراده کرده که حضرت مهدی‌علیه السلام به صورت عادی بر دشمنان خود غالب شده و حکومت عدل جهانی را گسترش دهد، بدون آنکه کوچک‌ترین کمکی از راه اعجاز در پیشبرد اهداف او بشود.

این احتمال نیز خالی از اشکال نیست زیرا مطابق روایات، حضرت مهدی‌علیه السلام مورد عنایت و تأیید خاص الهی در جهت ظهورش خواهد بود.

برای مطالعه بخش دوم این مبحث اینجا را کلیک کنید...

رفتار امام زمان (عج) با ظالمان

شیوه و رفتار امام زمان‌علیه السلام با ظالمان و دشمنان چگونه خواهد بود؟

مطابق برخی از روایات کسانی مورد غضب امام عصرعلیه السلام قرار می‌گیرند که حجت بر آنان تمام شده ولی عناد و سرکشی کرده و حجّت خدا را نمی‌پذیرند.
امام صادق‌علیه السلام فرمود: «... در این هنگام قائم‌علیه السلام ظهور می‌کند و سبب نقمت خدا و خشم و غضب او بر بندگان می‌گردد؛ زیرا خداوند از بندگانش انتقام نمی‌گیرد مگر بعد از آنکه حجّتش را انکار کنند».¹

1-موعود شناسی و پاسخ به شبهات مهدویت، علی اصغر رضوانی

چگونگی غلبه امام زمان با یاران اندک بر همۀ ستمگران

غلبه بر جهان با یاران اندک چگونه ممکن است؟

اگر چه در روایات به یاران محدود حضرت یعنی 313 نفر اشاره شده است، ولی پیروزی آنان بر مستکبران به رهبری حضرت مهدی‌علیه السلام از جهاتی دور از انتظار نیست زیرا:
1 - در روایات به یاران دیگری در حدود ده هزار نفر نیز اشاره شده که بدون تحقق آنها حضرت مهدی‌علیه السلام ظهور نخواهد کرد.
2 - غلبه حضرت بر جهان ممکن است از طریق اعجاز باشد، زیرا خداوند متعال ضمانت کرده تا گروه اندک را در صورت استقامت بر گروه زیاد پیروز گرداند.¹
3 - از طریق علل و اسباب عادی و ظاهری نیز حصول چنین فتح و پیروزی امری دور از انتظار نخواهد بود، زیرا حضرت در موقعی ظهور خواهند کرد که اوضاع اجتماعی، اخلاقی و سیاسی کاملاً مساعد باشد. در آن موقع همه ملل به جهت سرخوردگی از نظام‌های مختلف و قتل و غارت‌ها به تنگ آمده‌اند، و لذا در انتظار چنین حکومتی به سر می‌برند، و مردم به مجرّد شنیدن خبر ظهور به آن حضرت و حکومتش روی خوش نشان می‌دهند، و ایشان تنها با گروه خاصی درگیر خواهند شد.
4 - از آنجا که جهان به مانند دهکده‌ای کوچک درآمده و هر چه از عمر آن بگذرد این ارتباط تنگ‌تر خواهد شد، لذا با به دست گرفتن نقطه‌های کلیدی و با استعانت از خداوند متعال، حکومت جهانی حضرت تحقق خواهد یافت.

1) سوره بقره، آیه 249.

منظور از اصلاح امر امام زمان(عج) در یک شب(2)

مقصود از اصلاح امر حضرت مهدی‌علیه السلام در یک شب چیست؟ (بخش دوم)

...ولی چیزی که باقی می‌ماند اینکه چگونه امر حضرت در یک شب اصلاح و آماده می‌شود در حالی که مطابق روایات، گروهی همانند جیش سفیانی و دجال و دیگران به مبارزه با او خواهند پرداخت.
پاسخ: اولاً: ممکن است مقصود از «یک شب» که در روایات آمده کنایه از سرعت اصلاح امر امام زمان‌علیه السلام باشد.
ثانیاً: ممکن است مقصود از اصلاح امر حضرت‌علیه السلام پیروزی در یک شب باشد.
ثالثاً: ممکن است مقصود از اصلاح امر حضرت، تنها مقدمه‌سازی برای اعلان ظهور باشد، گر چه پیروزی نهایی به طول انجامد.
رابعاً: از آنجا که معارضه با مخالفان به سرعت و با اعجاز انجام می‌گیرد، لذا تعبیر به یک شب شده است.

منظور از اصلاح امر امام زمان(عج) در یک شب(1)

مقصود از اصلاح امر حضرت مهدی‌علیه السلام در یک شب چیست؟(بخش اول)

مطابق روایات شیعه و سنّی، خداوند متعال امر حضرت مهدی‌علیه السلام را در یک شب اصلاح خواهد کرد؛ ابوبصیر از امام صادق‌علیه السلام نقل کرده که فرمود: «خداوند عزّوجلّ امر او را در یک شب اصلاح خواهد نمود».و نیز از امام حسین‌علیه السلام نقل است که فرمود: «قائم ما اهل بیت [کسی است که ]خداوند متعال امر او را در یک شب اصلاح و آماده خواهد نمود».ابن ماجه از امام علی‌علیه السلام نقل کرده که رسول خداصلی الله علیه وآله فرمود: «مهدی از ما اهل بیت است که خداوند (امر) او را در یک شب اصلاح و آماده خواهد نمود».¹مقصود به اصلاح امر حضرت در یک شب آن است که مقدمات نصر و پیروزی را در اسرع وقت، و در یک شب فراهم کرده و او را مأمور به ظهور خواهد نمود. و اولین اقدامی که برای او خواهد نمود اجتماع اصحاب خاص آن حضرت است.

1) سنن ابن ماجه، ج 2، ص 1376.

اولین بیعت کننده با امام زمان(عج) پس از ظهور(2)

اوّل کسی که با حضرت مهدی‌علیه السلام بیعت می‌کند چه کسی است؟(بخش دوم)

در اینکه بیعت جبرئیل به چه معنا است، دو احتمال وجود دارد:
1 - معنای رمزی: به این معنا که مقصود از آن تأیید الهی برای حضرت است، زیرا جبرئیل بزرگ‌ترین نماینده الهی است. ولی این معنا در صورتی صحیح است که حمل بر معنای صریح و ظاهر آن ممکن نباشد، در حالی که چنین نیست.
2 - معنای رایج: به این معنا که مقصود به بیعت همان معنای رایج آن است که مردم با خلیفه و دیگران انجام می‌دهند. و فایده آن دو چیز است:
الف. توجه مردم به لزوم بیعت با حضرت.
ب. تأیید حرکت و قیام امام زمان‌علیه السلام.

اولین بیعت کننده با امام زمان(عج) پس از ظهور(1)

اوّل کسی که با حضرت مهدی‌علیه السلام بیعت می‌کند چه کسی است؟ (بخش اول)

مطابق روایات، اول کسی که با حضرت مهدی‌علیه السلام بیعت می‌کند جبرئیل است.
ابان بن تغلب از امام صادق‌علیه السلام نقل کرده که فرمود: «همانا اول کسی که با قائم‌علیه السلام بیعت می‌کند جبرئیل است...».
طبرسی از ابی عبداللَّه علیه السلام نقل کرده که در حدیثی فرمود: «... پس خداوند عزّوجلّ جبرئیل را می‌فرستد تا نزد او آمده و سؤال کند، به او می‌گوید: به چه چیزی دعوت می‌کنی؟ قائم او را از ماهیت دعوت خبر می‌دهد. جبرئیل می‌گوید: پس من اوّل کسی هستم که با تو بیعت می‌کنم. آن گاه می‌گوید: کف دستت را بده، و آن را بر دست خود مسح می‌کند...».¹

1182) احتجاج، ص 431.

عهد جبرئیل پس از وفات پیامبر گرامی اسلام(ص)

آیا جبرئیل بعد از وفات رسول خداصلی الله علیه وآله عهد کرده که بر زمین نازل نشود؟

اربلی در «کشف الغمه» از امام صادق‌علیه السلام نقل کرده که فرمود: «جبرئیل نزد رسول خداصلی الله علیه وآله به جهت عیادت آمد و عرض کرد: سلام بر تو ای محمّد! این آخرین روزی است که به سوی دنیا فرود می‌آیم».¹
و نیز از امام باقرعلیه السلام نقل کرده که فرمود: «هنگامی که وفات رسول خداصلی الله علیه وآله نزدیک شد... در آن هنگام جبرئیل گفت: ای محمّد! این آخرین نزول من به دنیا بود...».²
پاسخ: اولاً: همه این روایات مقید به قیدی است و آن اینکه تا مادامی که مصلحتی در بین نباشد.
ثانیاً: مقصود جبرئیل آن بود که به جهت نزول وحی دیگر بعد از وفات پیامبر نازل نمی‌شود، زیرا شریعت با رحلت ایشان کامل خواهد شد.
ثالثاً: بر فرض تعارض، روایات نزول حضرت جبرئیل و بیعت با امام زمان‌علیه السلام از حیث تعداد بیشتر بوده و از حیث سند صحیح‌تر است.

1) کشف الغمه، ج 1، ص 18و19.
2) همان.

اولین عمل امام زمان(عج) پس از ظهور

حضرت مهدی‌علیه السلام بعد از ظهور چه عملی انجام می‌دهند؟

مطابق روایات، بعد از ظهور، بین رکن و مقام خطبه‌ای خوانده، آن گاه مردم را به بیعت با خود دعوت می‌نماید:
نعمانی به سندش از جابر بن یزید جعفی از امام باقرعلیه السلام نقل کرده که در حدیثی طولانی فرمود: «و قائم در آن روز در مکه است، تکیه بر بیت‌الحرام داده و به آن پناه می‌برد. آن گاه ندا می‌دهد: «یا أیّها الناس!...».¹
مجلسی به سندش از امام باقرعلیه السلام نقل کرده که فرمود: «همانا او - امام زمان‌علیه السلام - به سوی مسجدالحرام به حرکت در می‌آید و در آنجا کنار مقام ابراهیم چهار رکعت نماز می‌گزارد و با تکیه بر حجرالأسود حمد خدا و ثنای او را به جای آورده و یادی نیز از پیامبر کرده و بر او درود می‌فرستد. آن گاه سخنی را آغاز خواهد کرد که هرگز کسی چنین سخن نگفته است ...».²
نعمانی به سندش از امام باقرعلیه السلام نقل کرده که در حدیثی فرمود: «گویا بر او نظر می‌کنم در حالی که بین رکن و مقام مردم با او بیعت می‌کنند ...».³

1) الغیبة، نعمانی، ص 150.
2) بحارالأنوار، ج 13، ص 180.
3) الغیبة، نعمانی، ص 139.

عنایات خداوند به جهت پیروزی امام زمان(عج)(3)

خداوند متعال چه عنایتی به جهت پیروزی حضرت مهدی‌علیه السلام هنگام ظهور انجام خواهد داد؟ (بخش پایانی)

4 - تأیید از جانب ملائکه
از جمله تأییدات الهی نسبت به حضرت مهدی‌علیه السلام کمک فرستادن ملائکه برای یاری حضرت و قتال به همراه حضرت بر ضدّ ظالمان است.
گنجی شافعی به سند خود از علی بن ابی طالب‌علیه السلام در حدیثی در رابطه با مهدی‌علیه السلام نقل کرده که فرمود: «خداوند او را با سه هزار از ملائکه یاری خواهد کرد ...».¹
قندوزی حنفی از کتاب «اسعاف الراغبین» صبان نقل کرده که در روایات فراوان آمده است که هنگام ظهور حضرت بر بالای سر او فرشته‌ای ندا می‌دهد: «این خلیفه خداست او را متابعت و پیروی کنید... و همانا خداوند متعال او را با سه هزار فرشته یاری خواهد کرد...».²
نعمانی به سند خود از امام صادق‌علیه السلام نقل کرده که فرمود: «خداوند متعال او - مهدی‌علیه السلام - را با سه لشکر یاری خواهد کرد: با ملائکه ...».³
این تأیید به نوبه خود در توجه مردم به حضرت نقش به سزایی دارد، زیرا هنگامی که مخالفان مشاهده کنند که حضرت مشمول نصرت فرشتگان خداوند است ترس سراسر وجود آنها را فرا گرفته و پی به الهی بودن این قیام خواهند برد و در نتیجه طوعاً یا کرهاً خود را تسلیم حضرت می‌کنند.⁴

1) البیان، ص 96.
2) ینابیع الموده، ص 563.
3) الغیبة، نعمانی، ص 128.
4) همان.

عنایات خداوند به جهت پیروزی امام زمان(عج)(2)

خداوند متعال چه عنایتی به جهت پیروزی حضرت مهدی‌علیه السلام هنگام ظهور انجام خواهد داد؟(بخش دوم)

2- ایجاد رعب و وحشت
یکی دیگر از راه‌های نفوذ بر دشمن که در علم نظامی از آن بهره‌گیری فراوان می‌شود ایجاد ترس و خوف و رعب در قلوب دشمن است، تا از این راه تسلیم گردند.
نعمانی به سند خود از امام صادق‌علیه السلام نقل کرده که فرمود: «أمر اللَّه عزّوجلّ أن لاتستعجل به حتّی یؤیده [اللَّه بثلاثة [أجناد]: الملائکة، والمؤمنین، والرعب»؛¹ «خداوند عزّوجلّ امر نمود تا به آن عجله نکنی تا اینکه او - مهدی‌ علیه السلام - را به سه لشکر تأیید نماید: ملائکه، مؤمنین و وحشت.»
3 - جذب تمام مسلمین
یکی دیگر از تأییدات الهی در حقّ حضرت آن است که به عنایت الهی از راهی قیام خود را شروع خواهد کرد که مورد اتفاق تمام مسلمانان است. از جمله آنکه:
الف. ظهور خود را از مسجدالحرام شروع خواهد کرد که مورد اتفاق تمام مسلمانان است.
ب. خطابه‌ای که در مسجدالحرام هنگام ظهورش می‌خواند به امور مشترک و اتفاقی بین مسلمانان اشاره دارد.
ج. قیام خود را با همان شعارهای رسول خداصلی الله علیه وآله شروع می‌کند.
د. مطالبه خون امام حسین‌علیه السلام می‌کند.

1172) الغیبة، نعمانی، ص 198.

عنایات خداوند به جهت پیروزی امام زمان (عج)(1)

خداوند متعال چه عنایتی به جهت پیروزی حضرت مهدی‌علیه السلام هنگام ظهور انجام خواهد داد؟(بخش اول)

مطابق روایات، خداوند متعال هنگام ظهور امام زمان‌علیه السلام امدادهای غیبی را به کمک آن حضرت خواهد فرستاد که از آن جمله است:

1 - عنصر ناگهانی و غفلت دشمنان

مطابق روایات، حضرت هنگامی ظهور می‌کنند که دشمنان، همه از ظهور او غافلند. و در دانش نظامی این مطلب به خوبی روشن است که چقدر عنصر غفلت و ناگهانی هجوم در پیروزی بر دشمن تأثیر دارد.

امام زمان‌علیه السلام در توقیعی که به شیخ مفیدرحمه الله فرستاد فرمود: «... پس همانا امر ما به طور ناگهانی است...».¹

1171) احتجاج، ج 2، ص 324.

اولین مکان ظهور امام زمان (عج)

اولین مکانی که حضرت در آنجا ظهور می‌کند کجاست؟

مطابق روایات شیعه و اهل سنّت اولین مکانی که حضرت در آنجا ظهور می‌کند «بین رکن و مقام» است.
سیوطی به سندش از رسول خدا علیه السلام نقل کرده که فرمود: «مهدی از مدینه به طرف مکه خروج می‌کند، مردم از او می‌خواهند که از میانشان خروج کند آن گاه با او بین رکن و مقام بیعت می‌کنند در حالی که کراهت دارد...».¹
شیخ طوسی به سندش از امام باقرعلیه السلام نقل کرده که فرمود: «گویا قائم را در روز عاشورا، روز شنبه، ایستاده بین رکن و مقام مشاهده می‌کنم...».²
این اخبار به جهت کثرت و تظافر آنها قابل اثبات تاریخی است.

1) الحاوی للفتاوی، ج 2، ص 152.
2) همان، ص 102.

علایم قریب برای ظهور و ظهور ناگهانی امام زمان(عج) (2)

آیا علایم قریب برای ظهور، با اینکه حضرت به طور ناگهانی ظهور می‌کند منافات دارد؟(بخش دوم)

در توجیه اشکال فوق می‌گوییم:
علایم قریب برای ظهور حضرت مهدی‌علیه السلام همانند ندای آسمانی و فرو رفتن زمین بیدا با اهلش و دیگر علایم، برای آگاهی مخلصین و مؤمنان است، تا از قرب ظهور آگاهی داشته باشند، و لذا ظهور برای آنها ناگهانی نخواهد بود. آری عنصر اتفاق و ظهور ناگهانی برای دشمنان حضرت مهدی‌علیه السلام است تا از این غفلتی که خداوند در آنها قرار می‌دهد حضرت بتواند به مقاصد عالی خود که همان سلطه بر ظالمان و گسترش عدل و داد است برسد.

علایم قریب برای ظهور و ظهور ناگهانی امام زمان(عج) (1)

آیا علایم قریب برای ظهور، با اینکه حضرت به طور ناگهانی ظهور می‌کند منافات دارد؟ (بخش اول)

مطابق برخی از روایات، ظهور و قیام حضرت مهدی‌علیه السلام به طور ناگهانی خواهد بود، و این از عنایات خداوند در حق آن حضرت است تا دشمنان را غافلگیر کرده و جلو تدابیر آنها را گرفته و هر گونه اقدامی را بر ضد حضرت از آنها سلب کند.

طبرسی توقیعی را از ناحیه مقدسه به شیخ مفیدرحمه الله نقل کرده که در آخر آن چنین آمده است: «هر کس باید کاری کند که محبت ما را به خود جذب کرده و از کاری که کراهت و سخط ما را بر می‌انگیزد دوری کند. پس همانا امر ما یک دفعه و به طور ناگهانی اتفاق خواهد افتاد».¹

1) احتجاج، ج 2، ص 324.

در توجیه این اشکال، بخش دوم این مطلب را از اینجا بخوانید...

خصوصیات جسمی امام زمان (عج)، هنگام ظهور

خصوصیات جسمی امام زمان‌علیه السلام هنگام ظهور چگونه است؟

مطابق برخی از روایات سنّی و شیعی، امام زمان‌علیه السلام هنگام ظهور دارای صفات و خصوصیات جسمی خاص است از قبیل:
1 - أجلی الجبهه: یعنی پیشانی وسیع و عریض.
2 - اقنی الأنف: وسط بینی او برآمده ولی دو سوراخ آن تنگ است.
3 - کأنّ وجهه کوکب درّی: گویا صورت او همانند ستاره‌ای درخشان است.
4 - اللون لون عربی: با چهره‌ای گندم گون.
5 - افرق الثنایا: ما بین دندان‌های او باز است.
6 - اکحل العینین: مژه‌های او سیاه است.
7 - براق الثنایا: با دندان‌های سفید.
8 - أزج الحاجبین: با ابروانی کشیده و باریک.
9 - مربوع القامة: قامتش متوسط.
10 - الجسم جسم اسرائیلی: جسم او تنومند است.
11 - علی خدّه الایمن خال اسود: بر گونه راست او خالی سیاه است.

برای آگاهی از سند روایات این خصوصیات اینجا را کلیک کنید...

شرایط سنی امام زمان(عج) در هنگام ظهور(2)

امام زمان‌علیه السلام در ظاهر با چه سنّی ظهور می‌کنند؟ (بخش دوم)

برای مطالعه قسمت اول اینجا را کلیک کنید.

نعمانی به سندش از امام صادق‌علیه السلام نقل کرده که فرمود: «اگر قائم قیام کند مردم او را انکار خواهند کرد؛ زیرا در حالی که جوان رشیدی است به سوی آنها باز می‌گردد...».¹

ممکن است روایاتی که اشاره به سن چهل سالگی دارد مقصود آن باشد که جسد و جسم او در حدّ کمال است؛ زیرا بدن تا چهل سالگی به کمال رشد خود می‌رسد. گر چه برخی روایات نیز به سنّ 18 سالگی و 51 سالگی اشاره کرده است ولی روایت اوّل از محمّد بن حمیر نقل شده نه از یکی از معصومین‌علیهم السلام.
و روایت دوّم گر چه از پیامبر اکرم‌صلی الله علیه وآله نقل شده ولی از صحت سند برخوردار نیست، خصوصاً آنکه هر دو روایت با روایات مستفیضی که دلالت بر ظاهر چهل سالگی دارد مخالف است.

1) الغیبة، نعمانی، ص 188.