اعتراف ابوحنفیه به علم حضرت امام صادق(ع)

«ابو حنیفه»، پیشوای معروف فرقه حنفیه است که دستگاه وقت او را در مقابل امام صادق علیه السلام قرار داده بود.

ابو حنیفه می‌گوید: زمانی که منصور [دوانیقی] جعفربن محمد» را احضار کرده بود، مرا خواست و گفت: مردم شیفته جعفر بن محمد شده اند، برای محکوم ساختن او یک سری مسائل مشکل را در نظر بگیر. من چهل مسئله مشکل آماده کردم. روزی منصور که در «حیره» بود، مرا احضار کرد. وقتی وارد مجلس وی شدم، دیدم جعفر بن محمد در سمت راست او نشسته است. وقتی چشمم به او افتاد، آنچنان تحت تأثیر ابهت و عظمت او قرار گرفتم که چنین حالی از دیدن منصور به من دست نداد. سلام کردم و با اشاره منصور نشستم. منصور رو به وی کرد و گفت: این ابو حنیفه است. او پاسخ داد: بله می‌شناسم. سپس منصور رو به من کرده گفت:‌ای ابو حنیفه! مسائل خود را با ابو عبدالله در میان بگذار.

در این هنگام شروع به طرح مسائل کردم. هر مسئله‌ای می‌پرسیدم، پاسخ می‌داد. عقیده شما در این باره چنین و عقیده اهل مدینه چنان و عقیده ما چنین است. در برخی مسائل با نظر ما موافق، و در برخی دیگر با اهل مدینه موافق، و گاهی با هر دو مخالف بود. بدین ترتیب چهل مسئله را مطرح کردم، و همه را پاسخ داد. ابو حنیفه به اینجا که رسید، با اشاره به امام صادق علیه السلام گفت: « [او] دانشمندترین مردم، آگاه‌ترین آنها به اختلاف مردم در فتاوا و مسائل فقهی است.» ¹ در جای دیگر از او چنین نقل شده است که گفت: «ما رَأیتُ اَفْقَهَ مِنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحْمَّدٍ. وَ قالَ: لَو لاَ السَّنَتانِ لَهَلَکَ النُّعْمانُ؛ من دانشمندتر از جعفر بن محمد ندیده‌ام. و گفت: اگر آن دو سال نبود، نعمان (=ابو حنیفه) هلاک می‌شد.» ² منظور از دو سال زمانی است که خدمت امام صادق علیه السلام می‌رسید و از او دانش فرا می‌گرفت.

1) بحار الانوار، محمد باقر مجلسی، تهران، المکتبة الاسلامیه، دوم، 1395 ه. ق، ج 47، ص 217؛ حیدر اسد، الامام الصادق و المذاهب الاربعه، بیروت، دارالکتاب العربی، دوم، 1390 ه. ق، ج 4، ص 335.

2) تذکرة الحفاظ، محمد شمس الدین ذهبی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج 1، ص 166 و مناقب ابی حنیفه، ج 1، ص 172.