منظور از اصلاح امر امام زمان(عج) در یک شب(1)

مقصود از اصلاح امر حضرت مهدی‌علیه السلام در یک شب چیست؟(بخش اول)

مطابق روایات شیعه و سنّی، خداوند متعال امر حضرت مهدی‌علیه السلام را در یک شب اصلاح خواهد کرد؛ ابوبصیر از امام صادق‌علیه السلام نقل کرده که فرمود: «خداوند عزّوجلّ امر او را در یک شب اصلاح خواهد نمود».و نیز از امام حسین‌علیه السلام نقل است که فرمود: «قائم ما اهل بیت [کسی است که ]خداوند متعال امر او را در یک شب اصلاح و آماده خواهد نمود».ابن ماجه از امام علی‌علیه السلام نقل کرده که رسول خداصلی الله علیه وآله فرمود: «مهدی از ما اهل بیت است که خداوند (امر) او را در یک شب اصلاح و آماده خواهد نمود».¹مقصود به اصلاح امر حضرت در یک شب آن است که مقدمات نصر و پیروزی را در اسرع وقت، و در یک شب فراهم کرده و او را مأمور به ظهور خواهد نمود. و اولین اقدامی که برای او خواهد نمود اجتماع اصحاب خاص آن حضرت است.

1) سنن ابن ماجه، ج 2، ص 1376.

اولین بیعت کننده با امام زمان(عج) پس از ظهور(2)

اوّل کسی که با حضرت مهدی‌علیه السلام بیعت می‌کند چه کسی است؟(بخش دوم)

در اینکه بیعت جبرئیل به چه معنا است، دو احتمال وجود دارد:
1 - معنای رمزی: به این معنا که مقصود از آن تأیید الهی برای حضرت است، زیرا جبرئیل بزرگ‌ترین نماینده الهی است. ولی این معنا در صورتی صحیح است که حمل بر معنای صریح و ظاهر آن ممکن نباشد، در حالی که چنین نیست.
2 - معنای رایج: به این معنا که مقصود به بیعت همان معنای رایج آن است که مردم با خلیفه و دیگران انجام می‌دهند. و فایده آن دو چیز است:
الف. توجه مردم به لزوم بیعت با حضرت.
ب. تأیید حرکت و قیام امام زمان‌علیه السلام.

اولین بیعت کننده با امام زمان(عج) پس از ظهور(1)

اوّل کسی که با حضرت مهدی‌علیه السلام بیعت می‌کند چه کسی است؟ (بخش اول)

مطابق روایات، اول کسی که با حضرت مهدی‌علیه السلام بیعت می‌کند جبرئیل است.
ابان بن تغلب از امام صادق‌علیه السلام نقل کرده که فرمود: «همانا اول کسی که با قائم‌علیه السلام بیعت می‌کند جبرئیل است...».
طبرسی از ابی عبداللَّه علیه السلام نقل کرده که در حدیثی فرمود: «... پس خداوند عزّوجلّ جبرئیل را می‌فرستد تا نزد او آمده و سؤال کند، به او می‌گوید: به چه چیزی دعوت می‌کنی؟ قائم او را از ماهیت دعوت خبر می‌دهد. جبرئیل می‌گوید: پس من اوّل کسی هستم که با تو بیعت می‌کنم. آن گاه می‌گوید: کف دستت را بده، و آن را بر دست خود مسح می‌کند...».¹

1182) احتجاج، ص 431.

عهد جبرئیل پس از وفات پیامبر گرامی اسلام(ص)

آیا جبرئیل بعد از وفات رسول خداصلی الله علیه وآله عهد کرده که بر زمین نازل نشود؟

اربلی در «کشف الغمه» از امام صادق‌علیه السلام نقل کرده که فرمود: «جبرئیل نزد رسول خداصلی الله علیه وآله به جهت عیادت آمد و عرض کرد: سلام بر تو ای محمّد! این آخرین روزی است که به سوی دنیا فرود می‌آیم».¹
و نیز از امام باقرعلیه السلام نقل کرده که فرمود: «هنگامی که وفات رسول خداصلی الله علیه وآله نزدیک شد... در آن هنگام جبرئیل گفت: ای محمّد! این آخرین نزول من به دنیا بود...».²
پاسخ: اولاً: همه این روایات مقید به قیدی است و آن اینکه تا مادامی که مصلحتی در بین نباشد.
ثانیاً: مقصود جبرئیل آن بود که به جهت نزول وحی دیگر بعد از وفات پیامبر نازل نمی‌شود، زیرا شریعت با رحلت ایشان کامل خواهد شد.
ثالثاً: بر فرض تعارض، روایات نزول حضرت جبرئیل و بیعت با امام زمان‌علیه السلام از حیث تعداد بیشتر بوده و از حیث سند صحیح‌تر است.

1) کشف الغمه، ج 1، ص 18و19.
2) همان.

اولین عمل امام زمان(عج) پس از ظهور

حضرت مهدی‌علیه السلام بعد از ظهور چه عملی انجام می‌دهند؟

مطابق روایات، بعد از ظهور، بین رکن و مقام خطبه‌ای خوانده، آن گاه مردم را به بیعت با خود دعوت می‌نماید:
نعمانی به سندش از جابر بن یزید جعفی از امام باقرعلیه السلام نقل کرده که در حدیثی طولانی فرمود: «و قائم در آن روز در مکه است، تکیه بر بیت‌الحرام داده و به آن پناه می‌برد. آن گاه ندا می‌دهد: «یا أیّها الناس!...».¹
مجلسی به سندش از امام باقرعلیه السلام نقل کرده که فرمود: «همانا او - امام زمان‌علیه السلام - به سوی مسجدالحرام به حرکت در می‌آید و در آنجا کنار مقام ابراهیم چهار رکعت نماز می‌گزارد و با تکیه بر حجرالأسود حمد خدا و ثنای او را به جای آورده و یادی نیز از پیامبر کرده و بر او درود می‌فرستد. آن گاه سخنی را آغاز خواهد کرد که هرگز کسی چنین سخن نگفته است ...».²
نعمانی به سندش از امام باقرعلیه السلام نقل کرده که در حدیثی فرمود: «گویا بر او نظر می‌کنم در حالی که بین رکن و مقام مردم با او بیعت می‌کنند ...».³

1) الغیبة، نعمانی، ص 150.
2) بحارالأنوار، ج 13، ص 180.
3) الغیبة، نعمانی، ص 139.

عنایات خداوند به جهت پیروزی امام زمان(عج)(3)

خداوند متعال چه عنایتی به جهت پیروزی حضرت مهدی‌علیه السلام هنگام ظهور انجام خواهد داد؟ (بخش پایانی)

4 - تأیید از جانب ملائکه
از جمله تأییدات الهی نسبت به حضرت مهدی‌علیه السلام کمک فرستادن ملائکه برای یاری حضرت و قتال به همراه حضرت بر ضدّ ظالمان است.
گنجی شافعی به سند خود از علی بن ابی طالب‌علیه السلام در حدیثی در رابطه با مهدی‌علیه السلام نقل کرده که فرمود: «خداوند او را با سه هزار از ملائکه یاری خواهد کرد ...».¹
قندوزی حنفی از کتاب «اسعاف الراغبین» صبان نقل کرده که در روایات فراوان آمده است که هنگام ظهور حضرت بر بالای سر او فرشته‌ای ندا می‌دهد: «این خلیفه خداست او را متابعت و پیروی کنید... و همانا خداوند متعال او را با سه هزار فرشته یاری خواهد کرد...».²
نعمانی به سند خود از امام صادق‌علیه السلام نقل کرده که فرمود: «خداوند متعال او - مهدی‌علیه السلام - را با سه لشکر یاری خواهد کرد: با ملائکه ...».³
این تأیید به نوبه خود در توجه مردم به حضرت نقش به سزایی دارد، زیرا هنگامی که مخالفان مشاهده کنند که حضرت مشمول نصرت فرشتگان خداوند است ترس سراسر وجود آنها را فرا گرفته و پی به الهی بودن این قیام خواهند برد و در نتیجه طوعاً یا کرهاً خود را تسلیم حضرت می‌کنند.⁴

1) البیان، ص 96.
2) ینابیع الموده، ص 563.
3) الغیبة، نعمانی، ص 128.
4) همان.

عنایات خداوند به جهت پیروزی امام زمان(عج)(2)

خداوند متعال چه عنایتی به جهت پیروزی حضرت مهدی‌علیه السلام هنگام ظهور انجام خواهد داد؟(بخش دوم)

2- ایجاد رعب و وحشت
یکی دیگر از راه‌های نفوذ بر دشمن که در علم نظامی از آن بهره‌گیری فراوان می‌شود ایجاد ترس و خوف و رعب در قلوب دشمن است، تا از این راه تسلیم گردند.
نعمانی به سند خود از امام صادق‌علیه السلام نقل کرده که فرمود: «أمر اللَّه عزّوجلّ أن لاتستعجل به حتّی یؤیده [اللَّه بثلاثة [أجناد]: الملائکة، والمؤمنین، والرعب»؛¹ «خداوند عزّوجلّ امر نمود تا به آن عجله نکنی تا اینکه او - مهدی‌ علیه السلام - را به سه لشکر تأیید نماید: ملائکه، مؤمنین و وحشت.»
3 - جذب تمام مسلمین
یکی دیگر از تأییدات الهی در حقّ حضرت آن است که به عنایت الهی از راهی قیام خود را شروع خواهد کرد که مورد اتفاق تمام مسلمانان است. از جمله آنکه:
الف. ظهور خود را از مسجدالحرام شروع خواهد کرد که مورد اتفاق تمام مسلمانان است.
ب. خطابه‌ای که در مسجدالحرام هنگام ظهورش می‌خواند به امور مشترک و اتفاقی بین مسلمانان اشاره دارد.
ج. قیام خود را با همان شعارهای رسول خداصلی الله علیه وآله شروع می‌کند.
د. مطالبه خون امام حسین‌علیه السلام می‌کند.

1172) الغیبة، نعمانی، ص 198.

عنایات خداوند به جهت پیروزی امام زمان (عج)(1)

خداوند متعال چه عنایتی به جهت پیروزی حضرت مهدی‌علیه السلام هنگام ظهور انجام خواهد داد؟(بخش اول)

مطابق روایات، خداوند متعال هنگام ظهور امام زمان‌علیه السلام امدادهای غیبی را به کمک آن حضرت خواهد فرستاد که از آن جمله است:

1 - عنصر ناگهانی و غفلت دشمنان

مطابق روایات، حضرت هنگامی ظهور می‌کنند که دشمنان، همه از ظهور او غافلند. و در دانش نظامی این مطلب به خوبی روشن است که چقدر عنصر غفلت و ناگهانی هجوم در پیروزی بر دشمن تأثیر دارد.

امام زمان‌علیه السلام در توقیعی که به شیخ مفیدرحمه الله فرستاد فرمود: «... پس همانا امر ما به طور ناگهانی است...».¹

1171) احتجاج، ج 2، ص 324.

اولین مکان ظهور امام زمان (عج)

اولین مکانی که حضرت در آنجا ظهور می‌کند کجاست؟

مطابق روایات شیعه و اهل سنّت اولین مکانی که حضرت در آنجا ظهور می‌کند «بین رکن و مقام» است.
سیوطی به سندش از رسول خدا علیه السلام نقل کرده که فرمود: «مهدی از مدینه به طرف مکه خروج می‌کند، مردم از او می‌خواهند که از میانشان خروج کند آن گاه با او بین رکن و مقام بیعت می‌کنند در حالی که کراهت دارد...».¹
شیخ طوسی به سندش از امام باقرعلیه السلام نقل کرده که فرمود: «گویا قائم را در روز عاشورا، روز شنبه، ایستاده بین رکن و مقام مشاهده می‌کنم...».²
این اخبار به جهت کثرت و تظافر آنها قابل اثبات تاریخی است.

1) الحاوی للفتاوی، ج 2، ص 152.
2) همان، ص 102.

علایم قریب برای ظهور و ظهور ناگهانی امام زمان(عج) (2)

آیا علایم قریب برای ظهور، با اینکه حضرت به طور ناگهانی ظهور می‌کند منافات دارد؟(بخش دوم)

در توجیه اشکال فوق می‌گوییم:
علایم قریب برای ظهور حضرت مهدی‌علیه السلام همانند ندای آسمانی و فرو رفتن زمین بیدا با اهلش و دیگر علایم، برای آگاهی مخلصین و مؤمنان است، تا از قرب ظهور آگاهی داشته باشند، و لذا ظهور برای آنها ناگهانی نخواهد بود. آری عنصر اتفاق و ظهور ناگهانی برای دشمنان حضرت مهدی‌علیه السلام است تا از این غفلتی که خداوند در آنها قرار می‌دهد حضرت بتواند به مقاصد عالی خود که همان سلطه بر ظالمان و گسترش عدل و داد است برسد.

علایم قریب برای ظهور و ظهور ناگهانی امام زمان(عج) (1)

آیا علایم قریب برای ظهور، با اینکه حضرت به طور ناگهانی ظهور می‌کند منافات دارد؟ (بخش اول)

مطابق برخی از روایات، ظهور و قیام حضرت مهدی‌علیه السلام به طور ناگهانی خواهد بود، و این از عنایات خداوند در حق آن حضرت است تا دشمنان را غافلگیر کرده و جلو تدابیر آنها را گرفته و هر گونه اقدامی را بر ضد حضرت از آنها سلب کند.

طبرسی توقیعی را از ناحیه مقدسه به شیخ مفیدرحمه الله نقل کرده که در آخر آن چنین آمده است: «هر کس باید کاری کند که محبت ما را به خود جذب کرده و از کاری که کراهت و سخط ما را بر می‌انگیزد دوری کند. پس همانا امر ما یک دفعه و به طور ناگهانی اتفاق خواهد افتاد».¹

1) احتجاج، ج 2، ص 324.

در توجیه این اشکال، بخش دوم این مطلب را از اینجا بخوانید...

خصوصیات جسمی امام زمان (عج)، هنگام ظهور

خصوصیات جسمی امام زمان‌علیه السلام هنگام ظهور چگونه است؟

مطابق برخی از روایات سنّی و شیعی، امام زمان‌علیه السلام هنگام ظهور دارای صفات و خصوصیات جسمی خاص است از قبیل:
1 - أجلی الجبهه: یعنی پیشانی وسیع و عریض.
2 - اقنی الأنف: وسط بینی او برآمده ولی دو سوراخ آن تنگ است.
3 - کأنّ وجهه کوکب درّی: گویا صورت او همانند ستاره‌ای درخشان است.
4 - اللون لون عربی: با چهره‌ای گندم گون.
5 - افرق الثنایا: ما بین دندان‌های او باز است.
6 - اکحل العینین: مژه‌های او سیاه است.
7 - براق الثنایا: با دندان‌های سفید.
8 - أزج الحاجبین: با ابروانی کشیده و باریک.
9 - مربوع القامة: قامتش متوسط.
10 - الجسم جسم اسرائیلی: جسم او تنومند است.
11 - علی خدّه الایمن خال اسود: بر گونه راست او خالی سیاه است.

برای آگاهی از سند روایات این خصوصیات اینجا را کلیک کنید...

شرایط سنی امام زمان(عج) در هنگام ظهور(2)

امام زمان‌علیه السلام در ظاهر با چه سنّی ظهور می‌کنند؟ (بخش دوم)

برای مطالعه قسمت اول اینجا را کلیک کنید.

نعمانی به سندش از امام صادق‌علیه السلام نقل کرده که فرمود: «اگر قائم قیام کند مردم او را انکار خواهند کرد؛ زیرا در حالی که جوان رشیدی است به سوی آنها باز می‌گردد...».¹

ممکن است روایاتی که اشاره به سن چهل سالگی دارد مقصود آن باشد که جسد و جسم او در حدّ کمال است؛ زیرا بدن تا چهل سالگی به کمال رشد خود می‌رسد. گر چه برخی روایات نیز به سنّ 18 سالگی و 51 سالگی اشاره کرده است ولی روایت اوّل از محمّد بن حمیر نقل شده نه از یکی از معصومین‌علیهم السلام.
و روایت دوّم گر چه از پیامبر اکرم‌صلی الله علیه وآله نقل شده ولی از صحت سند برخوردار نیست، خصوصاً آنکه هر دو روایت با روایات مستفیضی که دلالت بر ظاهر چهل سالگی دارد مخالف است.

1) الغیبة، نعمانی، ص 188.

شرایط سنی امام زمان(عج) در هنگام ظهور(1)

امام زمان‌علیه السلام در ظاهر با چه سنّی ظهور می‌کنند؟ (بخش اول)

برای مطالعه بخش دوم این مطلب اینجا را کلیک کنید...

مطابق روایات شیعه و سنّی، امام زمان‌علیه السلام در حالی که ظاهر او جوان و به سنّ چهل سالگی است ظهور خواهند کرد. اینک به برخی از روایات اشاره می‌کنیم:

1 - ابن صباغ مالکی به سندش از رسول خداصلی الله علیه وآله نقل کرده که در حدیثی فرمود: «مهدی از اولاد من با سن چهل سال است...».¹

2 - شیخ صدوق‌رحمه الله به سندش از اباصلت هروی نقل می‌کند که گفت: به امام رضاعلیه السلام عرض کردم: قائم شما هنگام خروج چه علامتی دارد؟ حضرت فرمود: «علامت او این است که او از حیث سنّ پیر است ولی در ظاهر جوان نشان داده می‌شود، به حدی که هر گاه کسی به او نظر می‌افکند گمان می‌کند که او سی ساله یا کمتر است. و از جمله علامات او آن است که به مرور ایام و شب‌ها پیر نمی‌شود تا آنکه مرگ او فرا رسد».²

1) الفصول المهّمة، ص 217.
2) کمال الدین، ص 652، ح 12.

ظرفیت کلی برای ظهور امام زمان(عج)

ظرفیت کلّی برای ظهور حضرت مهدی‌علیه السلام چیست؟

شکی نیست که هر کار اجتماعی احتیاج به آماده کردن ظرفیت‌های مناسب دارد. در مورد ظهور منجی کل بشری که پدیده اجتماعی عظیمی است احتیاج به تحقق مقدمات و شرایط خاصی است؛
1 - پیشرفت دینی در میان امت اسلامی و لو در طبقه خاصی از آنها.
2 - گسترش انحراف عمومی در بین مردم.
3 - گسترش ظلم و فساد در سطح عموم و در نتیجه دور شدن مردم از دین و متابعت از هوای نفس.
4 - پیشرفت بشر در صنعت و تکنولوژی.
5 - آماده شدن یاران خاص حضرت برای نصرت و یاری او.

عوامل زمینه ساز حکوت واحد جهانی

چه عواملی زمینه‌ساز حکومت واحد جهانی است؟

ممکن است گفته شود با توجه به تشتّت آرا و اختلاف مذاهب و تنوع حکومت‌ها و ناسازگاری آنها نسبت به یکدیگر، تشکیل حکومت واحد جهانی ممکن به نظر نمی‌رسد؛ چگونه می‌توان همه میلت‌ها را تحت حکومت واحدی جمع کرد. پاسخ: نه تنها تشکیل حکومت واحد جهانی ممکن و میسور است، بلکه امری حتمی و لازم به نظر می‌رسد و علل و عوامل زیادی در زمینه سازی آن دخیل می‌باشند:
1 - خطر جنگ و خونریزی که همواره مانند کابوس وحشتناکی بر سر جوامع انسانی سایه افکنده، تنها با وحدت حکومت در سطح جهان و یکپارچگی همه امت‌ها برطرف می‌شود.
2 - به تصریح دانشمندان «تضاد منافع» ریشه اصلی و اوّلی برخوردهای خونین و پیکارهای سهمگین حکومت‌ها با یکدیگر است. حال اگر بدانیم که شعار حکومت حضرت امام زمان(عج)، عدل و انصاف برای کلّ جامعه بشری است، همگی به سوی حکومت عدل جهانی سوق داده می‌شوند.
3 - یکی دیگر از عوامل تشکیل حکومت جهانی، تکامل عقول و ادراکات بشر است که به نوبه خود می‌تواند زمینه‌ساز حکومت جهانی گردد؛ زیرا بشر هم از ناحیه خود در راه حرکت به سوی کمال و ترقّی و تکامل عقلانی است و هم در هنگام ظهور حضرت مهدی‌علیه السلام به کمال نهایی خود نایل می‌گردد، و لذا می‌توانند با یکدیگر تألّف کرده و به حکومت جهانی تن دهند، زیرا همه تعارض و تزاحم‌ها از ناحیه کم عقلی و جهل و کم‌خردی است.

منظور از ظهور اصغر و اکبر

مراد از ظهور اصغر و اکبر چیست؟

همان گونه که برای تثبیت و جا افتادن غیبت کبرا، خداوند متعال برای امام زمان‌علیه السلام غیبت صغرا را مقدّر کرد تا زمینه برای غیبت کبرا فراهم گردد، در مورد ظهور حضرت نیز گفته شده که قبل از ظهور اکبر، خداوند برای ایجاد آمادگی برای آن، ظهور اصغری را پیش‌بینی کرده است.
به این معنا که خداوند مدّتی قبل از ظهور اکبر، سطح علمی مردم را در طبقات مختلف جامعه بالا می‌برد تا برای درک عصر حضرت مهدی‌علیه السلام قابلیت لازم را پیدا نمایند. این آمادگی از دو طریق حاصل می‌شود:
1 - بالا بردن شعور و آگاهی مردم نسبت به احتیاج داشتن حکومت جهانی توحیدی.
2 - بالا بردن سطح علمی مردم برای پذیرش چنین حکومتی.

حکمت معین نبودن وقت ظهور (2)

حکمت معین نبودن وقت ظهور حضرت چیست؟ (بخش دوم)

4- در صورت معین بودن ظهور، دشمنان حضرت‌علیه السلام درصدد تدارک برآمده و با حضرت در همان زمان به مقابله برخواهند خواست. لذا در روایات اسلامی از عنصر «ناگهانی بودن ظهور» به عنوان عنصر اساسی در پیروزی حضرت یاد شده است.
5 - در صورت عدم تعیین وقت ظهور، حالت انقطاع و توجه و تضرّع خاصّی بر انسان‌ها حاکم خواهد شد، که چه بسا این امر سبب تعجیل در فرج امام زمان‌علیه السلام گردد. ولی اگر وقت ظهور به طور قطع مشخّص باشد دیگر از این اثر معنوی خبری نیست.
6 - از آنجا که وقت ظهور همانند علایم ظهور، متعلّق «بدا» واقع می‌شود، لذا نباید به طور دقیق وقت ظهور مشخص باشد تا مردم به کارهایی تشویق شوند که مؤثّر در ظهور امام زمان‌علیه السلام است.
7 - از آنجا که ممکن است ظهور حضرت به طول انجامد، لذا وقت آن معین نشده است تا مردم مأیوس نباشند و با احتمال ظهور حضرت در هر لحظه حالت انتظار مثبت را از دست ندهند.

حکمت معین نبودن وقت ظهور (1)

حکمت معین نبودن وقت ظهور حضرت چیست؟ (بخش اول)

گاهی این سؤال در ذهن انسان خطور می‌کند که چرا وقت ظهور در منابع اسلامی معین نشده است؟ در جواب این سؤال می‌گوییم:1 - کسی که منتظر شخص دوست‌داشتنی است و وقت آمدن او را نمی‌داند همیشه در حال انتظار است، همیشه آماده است، همیشه درصدد پیاده کردن دستورات او در خود و اجتماع است. ولی در صورتی که زمان رسیدن او را بداند خصوصاً آنکه بداند که بسیار دور است، مأیوس شده و هرگز خود را به این زودی آماده نمی‌کند.2 - معین نبودن وقت ظهور، یک نوع امتحانی است برای مردم تا معلوم گردد آیا مردم با این همه سختی‌های مختلف، روحیه خود را از دست می‌دهند یا خیر؟3 - گاه مصلحت در تقدیم و تأخیر زمان غیبت است که این معنا با معین بودن زمان ظهور سازگاری ندارد. و لذا در قصه حضرت موسی‌علیه السلام به جهت ادامه ملاقات او با خداوند از سی روز تا چهل روز، عده‌ای به انحراف کشیده شدند.

پاسخ به شبهه «از کجا که مهدی موعود ظهور نکرده باشد؟»

پاسخ به شبهه «از کجا که مهدی موعود ظهور نکرده باشد؟»

مطابق مباحثی که قبلاً به آن اشاره شد ما به مهدی موعود شخصی معتقدیم نه نوعی، یعنی به ظهور شخصی به نام مهدی‌علیه السلام فرزند امام حسن عسکری‌علیه السلام با خصوصیات ظاهری و باطنی اعتقاد داریم، و لذا هیچ گاه در تطبیق آن اشتباه نخواهیم کرد، خصوصاً آنکه معجزه نیز مؤیّد و مثبت وجود او است. و امامان از اهل بیت‌علیهم السلام نیز هر کدام خصوصیات او را ذکر نموده‌اند.
البته ما منکر سوء استفاده از مفهوم عالی مهدویت نیستیم، چنان که از مقام منیع ربوبیّت و مقام نبوّت نیز سوء استفاده‌هایی شده است. وظیفه ما است که امام زمان‌علیه السلام را با تمام اوصاف مشخّص شده از طرف پیامبر و امامان‌علیهم السلام بشناسیم تا فریب مدّعیان دروغین مهدویت را نخوریم.