تکالیف مومنین در عصر غیبت (2)

مؤمنین چه تکالیفی در عصر غیبت نسبت به امام زمان‌علیه السلام دارند؟ (بخش دوم)

3 - تمسّک به ولایت امام غایب
امام باقرعلیه السلام از رسول خداصلی الله علیه وآله نقل کرده که فرمود: «طوبی لمن أدرک قائم أهل بیتی وهو یأتمّ به فی غیبته قبل قیامه و...»؛¹ «خوشا به حال کسی که قائم اهل بیت مرا درک کند و در غیبت او قبل از قیامش به او اقتدا کند و...».
4 - طلب معرفت امام زمان‌علیه السلام از خداوند متعال
کلینی‌رحمه الله به سند خود از ابوبصیر نقل کرده که امام باقرعلیه السلام به من فرمود: «هل عرفت إمامک؟ قال: قلت: إی واللَّه، قبل أن أخرج من الکوفة. فقال: حسبک إذاً»؛² «آیا امامت را شناخته‌ای؟ عرض کردم: آری به خدا سوگند قبل از آنکه از کوفه خارج شوم. فرمود: بس است تو را در این هنگام.»
5 - تجدید بیعت و ثبات بر اطاعت
در دعای عهد از امام صادق‌علیه السلام می‌خوانیم: «اللّهمّ إنّی أجدّد له فی صبیحة یومی هذا وما عِشت فی أیّامی عهداً وعقداً وبیعة له فی عنقی لا أحول عنها ولا أزول أبداً، اللّهمّ اجعلنی من أنصاره وأعوانه والذّابّین عنه...»؛³ «بار خدایا! همانا من برای او [حضرت مهدی‌علیه السلام در این روزم عهد و پیمان و بیعتی را در گردنم تجدید می‌کنم، بیعتی که از آن بازنگشته و هرگز آن را زایل نمی‌سازم. بار خدایا! مرا از یاران و کمک‌کاران و مدافعین از آن حضرت قرار بده...».
در این دعا سخن از تجدید عهد با امام خود در هر روز است.

1) کمال‌الدین، ص 286 ؛ بحارالأنوار، ج 51، ص 72، ح 14.
2) کافی، ج 1، ص 185، ح 12.
3) بحارالأنوار، ج 102، ص 111 ؛ مصباح الزائر، ص 235.

تکالیف مومنین در عصر غیبت (1)

مؤمنین چه تکالیفی در عصر غیبت نسبت به امام زمان‌علیه السلام دارند؟ (بخش اول)
در مورد حضرت مهدی‌علیه السلام و موقعیت او، شیعیان آن حضرت هر یک وظایف سنگینی بر عهده دارند، اینک به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
1 - ایمان به حتمی بودن خروج مهدی‌علیه السلام
در روایات اهل سنّت می‌خوانیم که پیامبرصلی الله علیه وآله فرمود: «من أنکر خروج المهدیّ فقد کفر بما أنزل علی محمّد»¹ «هر کس منکر خروج مهدی شود به آنچه بر محمّدصلی الله علیه وآله نازل شده کفر ورزیده است.»
2 - صبوری و تمسّک به دین حق در فتنه‌ها
امام صادق‌علیه السلام فرمود: «طوبی لمن تمسّک بأمرنا فی غیبة قآئمنا، فلم یزغ قلبه بعد الهدایة...»؛² «خوشا به حال کسی که در غیبت قائم ما متمسک به امر ما شده و قلب او بعد از هدایت منحرف نشود...».

1) فرائد السمطین، ج 2، ص 334، ح 585 و... .
2) کمال الدین، ص 358.

خوشا بحال چنین کسی!

امام علی علیه السلام :

طُوبى لِمَنْ شَغَلَهُ عَیْبُهُ عَنْ عُیُوبِ النّاسِ؛

خوشا آن که پرداختن به عیب خویش، وى را از عیب دیگران باز دارد.

نهج البلاغه : خ 177، ص 576

پاسخ «چرا با وجود فساد در جهان حضرت ظهور نمی‌کنند؟»

چرا با وجود فساد در جهان حضرت ظهور نمی‌کنند؟

وجود فساد و یا گسترش آن در سطح کلّ جامعه بشری علت تامّه برای ظهور حضرت نیست. یکی از اهداف حضرت گسترش عدل و داد است، ولی برای ظهور حضرت احتیاج به فراهم شدن شرایط و مقدّماتی است که در جای خود به طور اجمال به آن اشاره کرده‌ایم که از آن جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد:
الف. بالا رفتن سطح فکری جامعه.
ب. گسترش وسایل و امکانات ارتباط جمعی و تکنیک.
ج. فراهم شدن افرادی خاص و انسان‌هایی کامل برای همکاری با حضرت در گسترش عدل و توحید در جامعه.

صدقه و دعا برای سلامتی امام زمان (عج)

صدقه دادن به جهت سلامتی امام زمان‌علیه السلام چه حکمی دارد؟

اصل صدقه دادن دارای ارزش و ثواب بسیاری است و می‌تواند بلاها را از انسان دور کند. و اگر انسان از طرف امام زمان‌علیه السلام و به وکالت از آن حضرت‌علیه السلام صدقه دهد، هم برای انسان مؤثر است و هم برای حضرت.
برای انسان تأثیر دارد؛ زیرا هدیه به مؤمن، آن هم بالاترین مؤمن روی زمین ثواب دارد.
برای حضرت نیز تأثیر دارد؛ زیرا موجب می‌شود که خداوند به او برکات بیشتری دهد و بر عنایاتش بیفزاید، زیرا عنایات خداوند حدّ و حصری ندارد. و نیز موجب دفع بلا از وجود حضرت می‌گردد، زیرا خداوند متعال حضرت را از راه‌هایی که از آن جمله صدقه دادن است حفظ می‌نماید.
در مورد دعا برای سلامتی امام زمان‌علیه السلام نیز همین جواب را خواهیم داد.

گناه شیعه؛ تأخیر در ظهور امام زمان (عج)

آیا گناهان شیعیان، سبب تأخیر در ظهور می‌شود؟

از آن جهت که حضرت‌علیه السلام در هنگام ظهورش احتیاج به افرادی پاک و خالص از هر جهت دارد تا بتواند حکومت عدل توحیدی خود را پیاده کند، طبیعتاً گناهان می‌تواند سبب تأخیر در ظهور حضرت و فراهم نشدن یکی از شرایط اساسی ظهور باشد.
و از طرفی دیگر حضرت مهدی‌علیه السلام در عصری ظهور خواهد کرد که در سطح کلّی و نوعی، مردم از مستوای عالی فرهنگی برخوردار باشند که با ظهورش عقل‌ها کامل گردد، و این هدف در سایه عمل به دستورات شرع تحقق می‌یابد.

وظیفۀ ما برای نزدیک شدن ظهور

وظیفه ما برای نزدیک شدن ظهور چیست؟

ظهور امام زمان‌علیه السلام وابسته به شرایط و مصالح خاصی است، ولی آنچه که مربوط به شیعیان حضرت می‌شود این است که؛
اولاً: خود را اصلاح نموده و با شرایط حکومت و عصر ظهور حضرت وفق دهیم.
ثانیاً: در جامعه، برای ظهور حضرت زمینه‌سازی کنیم و درصدد اصلاح مردم در حدّ توان خود برآییم تا شرایط فراهم شود و به دست توانای حضرت موانع کلّی برطرف شده و شرایط اساسی برای حکومت عدل جهانی ایجاد گردد. لذا فرموده‌اند: «منتظران مصلح خود افرادی صالحند».
ثالثاً: هرگز دعا و استغاثه به درگاه الهی را فراموش نکنیم که در ظهور حضرت - مطابق روایات - تأثیر به سزایی دارد.

...لو ادرکته لخدمته...

آیا حدیث «لو أدرکته لخدمته أیّام حیاتی» دلیل برتری امام زمان‌علیه السلام بر سایر ائمه است؟

از امام صادق‌علیه السلام نقل است که در ضمن سخنانی فرمود: «... اگر من زمان او - مهدی‌علیه السلام - را درک می‌کردم در طول زندگانی‌ام به او خدمت می‌کردم».
آیا این جمله دلالت بر برتری امام زمان‌علیه السلام بر دیگر امامان دارد؟
در پاسخ می‌گوییم: هرگز، زیرا از آنجا که در عصر ظهور، رهبر بالفعل و فعال مایشاء امام مهدی‌علیه السلام است و همگی وظیفه دارند که در راستای اهداف آن حضرت او را یاری دهند، لذا امام صادق‌علیه السلام چنین تعبیری را فرموده‌اند.

علّت مرگ جاهلی در صورت نشناختن امام زمان (عج)

چرا اگر امام زمان خود را نشناسیم، به مرگ جاهلی از دنیا رفته‌ایم؟

اولاً: شکی نیست که معرفت، تأثیر به سزایی در عملکرد انسان دارد، و هر چه معرفت انسان به کسی یا عقیده‌ای بیشتر و راسخ‌تر باشد، تأثیر آن در ناحیه عمل بیشتر خواهد بود. و به طور کلّی انسان بدون معرفت نمی‌تواند در ناحیه عمل، حق مطلب را ادا کند. لذا علمای کلام از همین طریق و به ملاک لزوم شکر منعم قائل به وجوب معرفت خداوند شده‌اند. امام زمان‌علیه السلام حجت خدا بر روی زمین است و مطابق نصوصات، اطاعت او واجب است، لذا باید به او در حدّ امکان معرفت حاصل کنیم، وگرنه با مرگ جاهلی از دنیا رفته‌ایم.
ثانیاً: ما وظیفه داریم امام زمان خود را بشناسیم تا دنباله‌رو هر کسی نباشیم. چه کسی را الگوی خود قرار دهیم و دین را از چه کسی اخذ کنیم؟ آیا می‌توان از هر کسی که متاعی از دین را عرضه کرد به سراغش رفته، او را الگو و امام خود قرار دهیم؟
باید در مرحله اول خصوصیات امام را شناخته و مصداق آن را مشخص کنیم، آن گاه به دنبال ایشان رفته و آن حضرت را رهبر خود قرار دهیم. قطعاً باید چنین باشد وگرنه در هنگام مرگ، مرگی با جهالت خواهیم داشت.

علت تأخیر فرج امام زمان (عج) (2)

علت تأخیر فرج حضرت مهدی‌علیه السلام چیست؟ (بخش پایانی)

...و در مجموع فراهم نشدن مجموع شرایط لازم برای ظهور، علت تأخیر ظهور حضرت است.
امام زمان‌علیه السلام در توقیعی که به شیخ مفیدرحمه الله می‌فرستد می‌فرماید: «ولو أنّ أشیاعنا - وفّقهم اللَّه لطاعته - علی اجتماع من القلوب فی الوفآء بالعهد علیهم، لما تأخّر عنهم الیُمن بلقآئنا، ولتعجّلت لهم السعادة بمشاهدتنا علی حقّ المعرفة منهم بنا، فما یحبسنا عنهم إلّا ما یتّصل بنا ممّا نکرهه ولا نؤثره منهم»؛¹ «اگر شیعیان ما - که خداوند توفیق طاعتشان دهد - در راه ایفای پیمانی که بر دوش دارند، همدل می‌شدند، میمنت ملاقات ما از ایشان به تأخیر نمی‌افتاد، و سعادت دیدار ما زودتر نصیب آنها می‌گشت، دیداری بر مبنای شناختی راستین و صداقتی از آنان نسبت به ما. علت مخفی شدن ما از آنها چیزی نیست جز آنچه که از کردار آنها به ما می‌رسد و ما توقّع انجام این کارها را از آنها نداریم.»

1) احتجاج، ج 2، ص 315.

علت تأخیر فرج امام زمان (عج) (1)

علت تأخیر فرج حضرت مهدی‌علیه السلام چیست؟ (بخش اول)

علت تأخیر فرج آقا و مولای ما امام زمان‌علیه السلام به خود انسان‌ها باز می‌گردد، زیرا تشکیل حکومت عدل و توحیدی در سطح جهان، عمدتاً احتیاج به شرایط و آمادگی‌های لازم از طرف خود مردم دارد، از قبیل اینکه:

1 - مردم مفهوم عدل را بدانند.

2 - به حدّی برسند که از جان و دل خواهان عدل باشند.

3 - با عمل به دستورات شرع به حدّ بالای شعور فکری و فرهنگی برسند، گر چه در محدوده بخشی از مردم باشد. و لذا مرحوم خواجه نصیرالدین طوسی در «شرح تجرید» غیبت حضرت را از ناحیه خود مردم می‌داند.

4 - پیشرفت بشر از ناحیه صنعت و تکنیک.

شرایط داشتن عشق حقیقی به امام زمان (عج)

با چه شرایطی می‌توان عاشق واقعی امام زمان‌علیه السلام بود؟

انسان که عاشق کسی می‌شود جهتی دارد، و ما که می‌خواهیم عاشق حضرت مهدی‌علیه السلام باشیم به طور حتم جهتی دارد. او را دوست داریم و به او عشق می‌ورزیم؛ زیرا او مظهر همه خوبی‌ها ست او مظهر عدالت است. او مظهر عبودیّت برای خداوند است و... .
ما از آن جهت که خوبی‌ها را دوست داریم و عمل به آنها را نیز می‌پسندیم و امام مهدی‌علیه السلام را فردی کامل در عمل به خوبی‌ها می‌بینیم لذا او را دوست داریم. پس عاشق واقعی امام زمان‌علیه السلام در حقیقت عاشق واقعی تمام خوبی‌هاست. عاشق واقعی امام زمان‌علیه السلام در حقیقت عاشق عمل به خوبی‌هاست.
حال اگر در خودمان عشق به خوبی‌ها و عمل به آنها را می‌بینیم و این عشق ما را به انجام عمل به خوبی‌ها وا می‌دارد در حقیقت ما عاشق امام زمان‌علیه السلام هستیم و گرنه... .

پاسخ «چرا ما نمی‌توانیم خدمت امام خود برسیم؟»

چرا ما نمی‌توانیم خدمت امام خود برسیم؟

اولاً: ما باید ملاحظه کنیم که وظیفه ما در این عصر و زمان چیست و برای رسیدن به کمالی که هدف از خلقت ما قرار گرفته چه باید بکنیم؟
وظیفه ما جز عمل به دستورات و وظایفی که از ناحیه امامان معصوم‌علیهم السلام به ما ابلاغ شده و رسیده چیز دیگری نیست. اگر چه مجرّد ملاقات حضوری خود نیز شرفی خاص است.
ثانیاً: منشأ محرومیّت از ملاقات حضرت‌علیه السلام و غیبت ایشان خود ما بوده‌ایم. و خود ما نیز می‌توانیم با برداشتن موانع ظهور، در رفع این محرومیّت‌ها سهیم باشیم.
ثالثاً: برای هر امّتی، در هر عصر و زمانی یک نوع امتحان است، و مسأله غیبت امام زمان‌علیه السلام در این دوره برای جامعه شیعی یک نوع امتحان بزرگ محسوب می‌شود.
رابعاً: کسی نگفته ما نمی‌توانیم خدمت آقا امام زمان‌علیه السلام مشرّف شویم. این امر برای هر کس مقدور است، ولی مقداری سنخیّت لازم دارد، باید غبار و زنگار را از چشم و دل زدود تا قابلیّت لقای حضرت را پیدا کرد. و به طور کلّی احتیاج به دویدن نیست بلکه اگر خود را اصلاح کنیم آن حضرت خود به دیدارمان خواهد آمد.

پاسخ «چرا امامان دیگر غیبت نداشته اند؟»

چرا برای امامان دیگر، غیبت مقرّر نگردیده است؟

برای امام زمان‌علیه السلام شرایط خاصی پیدا شد که هرگز برای امامان دیگر مقرّر نشده بود، این شرایط باعث شد که تنها امام زمان‌علیه السلام از دید مردم غایب باشند نه دیگر امامان. از جمله آن شرایط و ظرفیّت‌ها عبارتند از:
الف. حضرت مهدی‌علیه السلام آخرین امام از دوازده امامی است که پیامبرصلی الله علیه وآله از آمدن آنان خبر داده است. امامانی که هرگز نباید زمین از وجودشان خالی باشد.
ب. از آنجا که حضرت‌علیه السلام هر لحظه ممکن است به اذن خداوند مأمور به خروج و قیام شود لذا نمی‌تواند ظاهر باشد و تحت بیعت یکی از حاکمان ظلم و جور قرار گیرد.
ج. در صورت عدم غیبت امام زمان‌علیه السلام به طور حتم لازم می‌آمد که تنها باقی مانده از حجت‌های الهی تا روز قیامت، از طرف دشمنان کشته شود.
در نتیجه مصلحت الهی بر این تعلّق گرفت که حضرت در پشت پرده غیبت تا زمان معیّنی باقی بمانند.

معنی بقیة الله

معنای «بقیة اللَّه» که از القاب حضرت است چیست؟

«بقیه» از بقای ضد فنا و نیستی است و در لغت به معنای ثبات و دوام آمده است. و «بقیة اللَّه» یعنی باقی مانده خدا که در روی زمین ثابت است.
در دعای ندبه می‌خوانیم: «أین بقیّة اللَّه التی لا تخلو من العترة الهادیة»؛ «کجاست باقی مانده خدا که از غیر عترت طاهره نیست.»

در مقصود از این کلمه دو احتمال است:

1 - اینکه مقصود از «بقیة اللَّه» عنوان کلّی بوده و اشاره به حجت خدا در روی زمین است که هرگز زمین از آن خالی نبوده و نخواهد بود و دائماً باید در آن ثابت باشد. و انطباق آن بر امام زمان‌علیه السلام از باب انطباق کلّی بر یک فرد آن در این زمان است.

2 - اینکه مقصود از «بقیة اللَّه» لقبی برای امام زمان‌علیه السلام باشد به اعتبار اینکه در روی زمین ثابت بوده و دوام وجودی دارد.
«ابن سکیت» می‌گوید: «این جمله در جایی گفته می‌شود که انسان کسی را مراعات کرده و به انتظار او نشسته است».(900) با در نظر گرفتن این معنا حضرت مهدی‌علیه السلام را «بقیة اللَّه» می‌گویند از آن جهت که تحت رعایت خداوند بوده و به او مقام و شأنی داده که مردم، انتظار فرج او را در کارهای خود داشته باشند.

900) معجم مقاییس اللغه، ص 128.

سر زدن امام زمان به تمام نقاط جهان

آیا امام زمان‌علیه السلام به تمام نقاط جهان سر می‌زنند؟

اصولاً امام زمان‌علیه السلام از آن جهت که مظهر علم غیب خداوند است از همه جا و همه چیز اطّلاع دارد. و به عبارت دیگر امام زمان‌علیه السلام هر گاه که بخواهد همه چیز نزد او حاضر است. و به تمام موضوعات خارجی اطلاع داشته و از آنها آگاهی دارد.
از طرفی دیگر حضرت‌علیه السلام مطابق مصالح خاص و عامی که هست گاهی از طرف خداوند متعال مأمور به ملاقات و دستگیری از گرفتاری‌ها می‌شوند. گاهی احساس می‌کنند که باید به فلان مکان و نزد فلان شخص رفته و گرفتاری او را بر طرف سازند، و گاهی در فلان سرزمین حاضر شده تا از اهالی آن دفع بلا گردد، و گاهی شخص توجیه شده و هدایت گردد. لذا هر مکان و زمانی که مصلحت ببینند خود را در آنجا حاضر می‌کنند.

نحوۀ افزودن بر عشق به امام زمان (عج)

چگونه می‌ توان عشق به امام زمان‌علیه السلام را در دل مردم زنده کرد؟ (بخش پایانی)

2- سعی کنیم تا حدّ امکان و آن قدری که از عهده ما برمی‌آید و طرف مقابل ظرفیّت و کشش دارد مقامات و کمالات و فضایل آقا امام زمان‌علیه السلام را برای او بازگو کنیم، برای او بگوییم که حضرت چه جایگاهی در عالم وجود دارد. چگونه از حالات مردم به اذن خدا مطّلع است. چگونه مظهر رحمانیّت خداوند است. چگونه به فکر شیعیان خود می‌باشد.
انسان ذاتاً و فطرتاً کمال دوست است و گرایش ذاتی به کمال و انسان کامل دارد. از طرفی اگر در انسان این عشق نسبت به کسی پیدا شد مطیع او می‌گردد، و از آن جهت که امام زمان‌علیه السلام مردم را به خدا دعوت می‌کند، لذا با ایجاد عشق و محبّت آن حضرت در قلوب مردم در حقیقت مردم به سوی خدا رهنمون می‌شوند.
می‌توان گفت که دعوت مردم به امام زمان‌علیه السلام و ایجاد عشق آن حضرت در قلوب آنها در حقیقت دعوت به سوی خدا و ایجاد عشق به خدا در قلوب مردم است.

نحوۀ افزودن بر عشق به امام زمان (عج) (بخش اول)

چگونه می‌توان عشق به امام زمان‌علیه السلام را در دل زنده کرد؟

جذب مردم، خصوصاً جوانان به امام زمان‌علیه السلام و زنده کردن عشق حضرت در دل آنها که در اقتدا و پیروی از او بسیار مؤثر است راه‌هایی دارد:

1 - آنهایی را که می‌خواهند دلشان ظرف محبت و عشق به ولیّ خدا شود از عقاید باطل پاک کنیم، و نیز نفس آنها را از صفات رذیله بزداییم، زیرا دل پاک می‌خواهد تا قابلیّت و ظرفیّت عشق و محبّت به ولیّ اللَّه الاعظم را داشته باشد.

لذا بزرگان اخلاق در بحث سلوک اخلاقی گفته‌اند که سالک در مرحله اول باید تخلیه نفس کند و سپس خود را به محاسن اخلاقی متخلّق سازد.

اثبات دیدار صالحان با امام زمان (عج)

چگونه می‌توان دیدار صالحان با امام مهدی‌علیه السلام را اثبات نمود؟

سؤال فوق در حقیقت از دو جزء تشکیل شده است:
1 - چگونه می‌توان ادعای کسانی که می‌گویند ما حضرت را ملاقات کرده‌ایم را به اثبات رساند؟
2 - از کجا معلوم در ملاقاتی که با حضرت داشته‌اند خود ایشان را دیده‌اند؟
در مورد سؤال اول می‌گوییم: هر کسی که مدّعی ملاقات است، ما حرف او را نمی‌پذیریم مگر آنکه برای ما قرائن معتبر بر صدق قول او وجود داشته باشد.
یکی اینکه او فردی صدّیق بوده و تاکنون هیچ گونه دروغ و عمل خلاف شرع و بی‌عدالتی از او دیده یا شنیده نشده است.
و دیگر اینکه: خبرهایی که می‌دهد همگی مطابق با واقع بوده و همراه با اخبار غیبی است.
در مورد سؤال دوم می‌گوییم: مدّعیان راستین ملاقات با حضرت خود شواهد و قرائنی را ذکر کرده‌اند و معجزه و خبرهای غیبی را شنیده‌اند که همراه با ادعای اثبات وجود حضرت بوده و لذا یقین به ملاقات با حضرت پیدا کرده، آن گاه خبر تشرّف خود را برای ما نقل کرده‌اند.

آثار جشن های میلاد امام زمان(عج)

جشن‌های میلاد چه آثاری دارد؟

برپایی مراسم و یادبود میلاد حضرت مهدی‌علیه السلام آثار و برکاتی دارد که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
1 - هر ساله شیعیان در روزی خاص به یاد حضرت مهدی‌علیه السلام دور هم جمع شده با ابراز ارادتشان نسبت به حضرت یاد او را در دل‌ها زنده می‌کنند.
2 - برپایی جشن‌ها در روح و روان انسان اثر خاصی گذاشته و اعتقاد به وجود و ظهور حضرت را تثبیت خواهد کرد.
3 - در جشن‌هایی که برگزار می‌گردد کمالات و فضایل آن حضرت تشریح و توضیح داده می‌شود و در نتیجه مردم با تأسّی به حضرت به خدا نزدیک‌تر می‌شوند.
4 - در آن مجالس، با اطعام و پخش شیرینی دل مردم را خشنود کرده و به ثواب اطعام می‌رسند و گروهی از این ضعفا از این مجالس بهره مادی نیز می‌برند.
5 - این مراسم فرصت مناسبی است که مردم را به خدا و دستورات او دعوت نماییم.